چه زمانی باید برای سلامت روده به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مشکلات گوارشی بر کیفیت زندگی روزانه شما تاثیر منفی گذاشته یا علائم به شکل مزمن ادامه دارند، باید با پزشک مشورت کنید.
برخی نشانه ها ممکن است هشداردهنده باشند و بیانگر بیماری های جدی تری مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، رفلاکس معده به مری (GERD)، زخم معده یا سنگ کیسه صفرا باشند.
در صورت مشاهده علائم زیر، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید:
دشواری در بلع غذا
استفراغ خونی یا تیره رنگ
وجود خون یا تیرگی در مدفوع
درد شدید در ناحیه شکم
کاهش وزن غیرقابل توجیه
بیماریهای گوارشی رایج
ریفلاکس معده (GERD) : بازگشت اسید معده به مری که باعث سوزش سر دل، ترش کردن و گلودرد مزمن می شود.
یبوست مزمن: حرکت کند روده و دفع سخت یا به ندرت مدفوع که معمولاً با نفخ و درد شکم همراه است.
سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS): اختلال عملکرد روده که باعث دل درد، اسهال یا یبوست متناوب و نفخ می شود، بدون آسیب ساختاری مشخص.
زخم معده یا دوازدهه: زخم باز در دیواره داخلی معده یا روده باریک ناشی از اسید، با علائم درد شکم و حالت تهوع.
بیماری التهاب روده (IBD): شامل کرون و کولیت اولسراتیو که با التهاب مزمن روده، اسهال خونی، درد شکم و کاهش وزن همراه است.
شقاق مقعدی: بیماری شقاق یا فیشر نوع شایعی از بیماریهای مقعدی است که با نام زخم شقاق نیز شناخته می شود. این بیماری موجب بروز ترک در دیواره کانال مقعد شده و در اثر اعمال فشار بیش از اندازه ایجاد می شود. عامل این بیماری را می توان یبوست مداوم و مزمن، بارداری، زایمان، رابطه جنسی مقعدی، عدم رعایت بهداشت و عوامل مشابه عنوان نمود.
سنگ کیسه صفرا تجمع مواد سخت در کیسه صفرا که می تواند باعث درد شدید در قسمت راست و بالای شکم شود.
بیماری سلیاک واکنش ایمنی بدن به گلوتن که منجر به آسیب به روده باریک و سوء جذب مواد مغذی می شود.
عدم تحمل لاکتوز: ناتوانی در هضم قند شیر که منجر به نفخ، گاز، اسهال و درد شکم بعد از مصرف لبنیات می شود.
هموروئید (بواسیر): وریدهای متورم در ناحیه مقعد که موجب خونریزی، درد و خارش هنگام دفع می شوند.
منابع خبر:
منابع خبر: https://www.scripps.org/news_items/5225-six-tips-to-prevent-digestive-problems
https://cliniczarei.com/fissure/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%BE%D9%85%D8%A7%D8%AF/
https://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-health-tips
چگونه مغز با روده ارتباط برقرار می کند؟
محور روده مغز یک شبکه بیوشیمیایی و عصبی است که از طریق سه مسیر اصلی فعالیت می کند:
- عصب واگ (Vagus Nerve): اصلی ترین مسیر ارتباطی مغز با روده
- هورمون ها: مانند کورتیزول (هورمون استرس) و سروتونین
- میکروبیوم روده: کلونی ای از تریلیون ها باکتری مفید
روده و سروتونین:
حدود ۹۰ درصد سروتونین بدن، که یک نوروترانسمیتر موثر در خلق و خو است، در دستگاه گوارش تولید می شود. هرگونه اختلال در تعادل آن می تواند منجر به مشکلات روانی و گوارشی شود.
استرس چگونه باعث بروز بیماری های گوارشی می شود؟
استرس با دربرداشتن مکانیسم های زیر سلامت دستگاه گوارش را تهدید می کند:
- افزایش ترشح اسید معده
- تغییر در حرکات روده
- کاهش جریان خون به معده و روده
- کاهش ترشح آنزیم های گوارشی
- بیماری های گوارشی با منشاء روانی: از سوء هاضمه تا سندرم روده تحریک پذیر
در ادامه به بررسی انواع بیماریهای گوارشی ناشی از استرس مزمن می پردازیم.
۱. سندرم روده تحریک پذیر (IBS):
یک اختلال عملکردی مزمن است که شیوع بالایی در میان افراد مضطرب دارد.
علائم اصلی سندروم روده تحریک پذیر عبارتند از:
- درد یا کرامپ شکمی
- اسهال یا یبوست مزمن
- نفخ و گاز بیش از حد
نکته کلیدی: CBT (رفتار درمانی شناختی) در درمان سندروم روده تحریک پذیر مؤثرتر از برخی داروها عمل کرده است.
۲. ریفلاکس معده به مری (GERD):
استرس با کاهش قدرت اسفنکتر تحتانی مری، زمینه ساز بازگشت اسید به مری می شود.
علائم:
- سوزش سر دل (Heartburn)
- ترش کردن
- گلو درد مداوم
توصیه: ترکیب داروهای ضد اسید با روش‌های کاهش استرس (مدیتیشن، تنفس عمیق) اثربخشی درمان را بالا می‌برد.
۳. سوء هاضمه عصبی (Functional Dyspepsia):
این عارضه به معنی احساس ناراحتی معده بدون دلیل فیزیکی مشخص بوده که اغلب با اضطراب هم زمان است.
اختلالات مقعدی ناشی از فشار روانی
استرس می تواند به شکل های مختلفی بر حرکات روده تاثیر بگذارد. یکی از این اثرات، افزایش تنش عضلانی در کف لگن است که باعث می شود فرد هنگام دفع نتواند عضلات را به خوبی شل کند. این وضعیت معمولاً منجر به زور زدن هنگام دفع می شود. زور زدن مکرر نیز می‌تواند زمینه ساز مشکلاتی مانند هموروئید یا شقاق مقعدی شود. در ادامه به بررسی کامل تر این بیماری ها می پردازیم.
۱. یبوست مزمن
یبوست می تواند ریشه در وسواس فکری یا ترس از استفاده از سرویس بهداشتی عمومی داشته باشد. پیامد های آن عبارتند از:
- سفت شدن مدفوع
- افزایش فشار به مقعد
- زخم، خونریزی یا شقاق
۲. هموروئید (بواسیر) ناشی از یبوست استرسی
https://persianv.com/pezeshk/the-connection-between-the-digestive-system-and-mental-health.html
علت ها و عوامل خطر رکتال کنسر
سرطان مقعدی با چندین عامل زمینه ای ارتباط مستقیم دارد که عبارتند از:
عفونت HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)
فعالیت جنسی پرخطر
ضعف سیستم ایمنی (HIV، پیوند اعضا)
سیگار کشیدن
سابقه زگیل مقعدی یا سرطان های دیگر ناحیه لگن
علائم سرطان مقعدی
علائم اولیه سرطان مقعدی معمولاً تدریجی، مبهم و قابل اشتباه با بیماری های خوش خیم مقعدی مانند هموروئید یا شقاق هستند. این موضوع موجب تأخیر در تشخیص و پیشرفت بیماری می شود. شناخت و تفسیر دقیق این علائم، رمز موفقیت درمان است.
مهم ترین علائم بالینی عبارت اند از:
خونریزی از مقعد: رایج ترین علامت بالینی، خونریزی واضح و روشن در حین یا پس از اجابت مزاج است. این خون ممکن است روی سطح مدفوع، در کاسه توالت یا روی دستمال دیده شود. برخلاف خونریزی های گوارشی فوقانی که معمولاً تیره رنگ یا قیری هستند، خون ناشی از سرطان مقعدی شفاف و تازه به نظر می رسد.
درد، ناراحتی یا احساس فشار در ناحیه مقعد: این درد ممکن است مداوم یا هنگام نشستن تشدید شود. بیماران گاهی آن را با درد عضلانی یا تنش‌های عضلانی اشتباه می گیرند. با پیشرفت بیماری، درد می تواند به لگن یا ناحیه پایین کمر نیز کشیده شود.
توده یا ضایعه قابل لمس در اطراف مقعد یا داخل کانال مقعدی: در برخی موارد، بیماران خود متوجه توده ای سفت یا برجسته در ناحیه مقعد می شوند. این توده ممکن است بدون درد باشد یا با خونریزی و التهاب همراه شود.
خارش، سوزش یا ترشح غیرعادی از مقعد: تغییر در ترشحات طبیعی ناحیه مقعد، بوی بد، یا احساس رطوبت مداوم می تواند ناشی از رشد سلول های غیر طبیعی باشد. این علائم ممکن است به اشتباه به عفونت های قارچی یا باکتریایی نسبت داده شوند.
تورم غدد لنفاوی ناحیه کشاله ران یا لگن: در مراحل پیشرفته تر، سلول های سرطانی ممکن است به گره های لنفاوی اطراف پخش شوند و موجب تورم، حساسیت یا توده های دردناک در کشاله ران شوند.
تغییر در الگوی اجابت مزاج: سرطان مقعدی می تواند باعث اختلال در عملکرد عضلات کف لگن و اسفنکترها شود. از جمله این تغییرات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
یبوست یا نیاز به زور زدن زیاد در دفع
اسهال مکرر بدون علت مشخص
بی اختیاری مدفوع یا احساس تخلیه ناقص
باریک شدن قطر مدفوع (مدفوع نواری شکل)
احساس پر بودن مداوم در رکتوم (tenesmus)
حتی پس از اجابت مزاج کامل، بیمار ممکن است همچنان احساس دفع ناکامل یا نیاز مداوم به رفتن به دستشویی داشته باشد.
علت ها و عوامل خطر رکتال کنسر
سرطان مقعدی با چندین عامل زمینه ای ارتباط مستقیم دارد که عبارتند از:
عفونت HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)
فعالیت جنسی پرخطر
ضعف سیستم ایمنی (HIV، پیوند اعضا)
سیگار کشیدن
سابقه زگیل مقعدی یا سرطان های دیگر ناحیه لگن
علائم سرطان مقعدی
علائم اولیه سرطان مقعدی معمولاً تدریجی، مبهم و قابل اشتباه با بیماری های خوش خیم مقعدی مانند هموروئید یا شقاق هستند. این موضوع موجب تأخیر در تشخیص و پیشرفت بیماری می شود. شناخت و تفسیر دقیق این علائم، رمز موفقیت درمان است.
مهم ترین علائم بالینی عبارت اند از:
خونریزی از مقعد: رایج ترین علامت بالینی، خونریزی واضح و روشن در حین یا پس از اجابت مزاج است. این خون ممکن است روی سطح مدفوع، در کاسه توالت یا روی دستمال دیده شود. برخلاف خونریزی های گوارشی فوقانی که معمولاً تیره رنگ یا قیری هستند، خون ناشی از سرطان مقعدی شفاف و تازه به نظر می رسد.
درد، ناراحتی یا احساس فشار در ناحیه مقعد: این درد ممکن است مداوم یا هنگام نشستن تشدید شود. بیماران گاهی آن را با درد عضلانی یا تنش‌های عضلانی اشتباه می گیرند. با پیشرفت بیماری، درد می تواند به لگن یا ناحیه پایین کمر نیز کشیده شود.
توده یا ضایعه قابل لمس در اطراف مقعد یا داخل کانال مقعدی: در برخی موارد، بیماران خود متوجه توده ای سفت یا برجسته در ناحیه مقعد می شوند. این توده ممکن است بدون درد باشد یا با خونریزی و التهاب همراه شود.
خارش، سوزش یا ترشح غیرعادی از مقعد: تغییر در ترشحات طبیعی ناحیه مقعد، بوی بد، یا احساس رطوبت مداوم می تواند ناشی از رشد سلول های غیر طبیعی باشد. این علائم ممکن است به اشتباه به عفونت های قارچی یا باکتریایی نسبت داده شوند.
تورم غدد لنفاوی ناحیه کشاله ران یا لگن: در مراحل پیشرفته تر، سلول های سرطانی ممکن است به گره های لنفاوی اطراف پخش شوند و موجب تورم، حساسیت یا توده های دردناک در کشاله ران شوند.
تغییر در الگوی اجابت مزاج: سرطان مقعدی می تواند باعث اختلال در عملکرد عضلات کف لگن و اسفنکترها شود. از جمله این تغییرات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
یبوست یا نیاز به زور زدن زیاد در دفع
اسهال مکرر بدون علت مشخص
بی اختیاری مدفوع یا احساس تخلیه ناقص
باریک شدن قطر مدفوع (مدفوع نواری شکل)
احساس پر بودن مداوم در رکتوم (tenesmus)
حتی پس از اجابت مزاج کامل، بیمار ممکن است همچنان احساس دفع ناکامل یا نیاز مداوم به رفتن به دستشویی داشته باشد.